Co jest kluczem do sukcesu?

Przez

12 września 2018

71365

człowiek sukcesu — fot. Weronika Mytlewska

autor: Weronika Mytlewska

Słowo „sukces” jest powszechnie spotykane w życiu współczesnego człowieka. Można je zaobserwować w wielu reklamach, mowach motywacyjnych, szkoleniach etc. Jest ono też od najmłodszych lat powtarzane dzieciom. Rodzice i pedagodzy zachęcają je do nauki i rozwoju, aby w przyszłości każdego ze swoich wychowanków móc określić mianem „człowieka sukcesu”. Jednakże warto zauważyć różnice indywidualne między ludźmi, przez które różnią się pod względem zachowań oraz charakterystyk fizycznych i psychicznych (Strelau, 2014). Dlatego też trudno określić jednoznacznie, co stanowi sukces, a także jaka jest do niego droga. W „Słowniku języka polskiego t.3.” to pojęcie jest definiowane jako „udanie się czegoś, pomyślny wynik jakiegoś przedsięwzięcia, jakiejś imprezy, itp.; powodzenie, tryumf” (Szymczak, 1981, s. 368). Uważam, że w oparciu o tę definicję konieczne jest potraktowanie słowa „sukces” wielowymiarowo, jako czegoś, co można osiągnąć przez całe swoje istnienie. W moim artykule chciałabym prześledzić różne etapy i aspekty życia człowieka, aby znaleźć w każdym z nich pewne klucze do sukcesu, które zapewniają człowiekowi chociaż chwilowe poczucie spełnienia i szczęścia.

Na początku warto przyjrzeć się bliżej życiu dziecka i temu, jak już w tym młodym człowieku kształtować cechy predysponujące go do sukcesu w przyszłości. Jak wskazuje amerykański psycholog Martin Seligman (2006), bardzo ważnym aspektem jest styl wyjaśniania zdarzeń (kształtujący się w dzieciństwie), który formuje w człowieku optymizm lub pesymizm i ma kluczowe znaczenie dla jego przyszłych działań. Na styl wyjaśniania dziecka mają wpływ trzy główne źródła: forma wyjaśniania przyczyn niepowodzeń (pesymistyczna lub optymistyczna), forma uwag krytycznych kierowanych do niego (stałe o zasięgu uniwersalnym tworzą negatywny obraz dziecka) oraz natura strat i urazów doświadczanych przez nie (jeśli po czasie wszystko wraca do normy, to dziecko wyrabia sobie pogląd, że niepowodzenia można przezwyciężyć) (Seligman, 2006). Jeśli chce się, aby dziecko w przyszłości nie poddawało się po porażce i miało silne poczucie własnej wartości, szczególnie rodzice i wychowawcy muszą zwracać uwagę na to, co mówią do młodych ludzi i jakie są ich własne zachowania.

Ważnym aspektem życia, w którym sukces stanowi dla wielu ludzi istotną kwestię, jest edukacja. Jak napisała teoretyk muzyki Joanna Jemielnik: „O sukcesie edukacyjnym decyduje wiele czynników: inteligencja ogólna, osobowość, uzdolnienia” (Jemielnik, 2017, s. 32). Martin Seligman (2006) dodaje do tego jednak jeszcze jeden ważny czynnik – optymizm. W swoich badaniach wskazuje, że studenci o niższym poziomie „zdolności”, ale myślący w sposób optymistyczny, radzili sobie znacznie lepiej w czasie egzaminów niż Ci o większych umiejętnościach, którzy mieli podejście pesymistyczne (Seligman, 2006). Wszystkie wymienione powyżej aspekty są ważne. Jednakże gdy spojrzymy na próbę odniesienia sukcesu naukowego przez człowieka dorosłego, to za kluczową determinantę możemy uznać „twórczość”, czyli umiejętność do stworzenia produktu jednocześnie nowego i wartościowego (Nęcka, 2001). Niemniej jednak należy nadmienić, że ważne są też inne predyspozycje, szczególnie niektóre cechy osobowości, jak: otwartość, niezależność i wytrwałość (Nęcka, 2001). Gdy zebrać te różne poglądy w całość, nasuwa się wniosek, że przy próbach odniesienia sukcesów naukowych istotne jest to, jakie człowiek ma zdolności na początku, ale jeszcze bardziej kluczowe okazuje się jego podejście i dążenie do rozwijania swoich umiejętności i inteligencji oraz praca nad cechami osobowości w ciągu całego życia.

Dla wielu osób ważną dziedziną ich codzienności jest też praca. Jest to zrozumiałe zjawisko, gdyż przeciętnie człowiek poświęca na swoją działalność zawodową większość swojego świadomego funkcjonowania. Tym bardziej istotne staje się zagadnienie w jaki sposób pracować efektywnie, odnosząc sukcesy i czerpiąc przyjemność. Odpowiedź proponuje amerykański psycholog węgierskiego pochodzenia Mihaly Csikszentmihalyi (2005), wprowadzając pojęcie „przepływ”. To słowo oznacza stan umysłu ludzkiego, kiedy świadomość jest harmonijnie kierowana i gdy osoby chcą kontynuować prowadzone w danym momencie działanie dla czystej satysfakcji wykonywania tej czynności (Csikszentmihalyi, 2005). Czyli jest to stan, w którym ludzie stają się szczególnie twórczy, skoncentrowani i zmotywowani, a jak pokazują badania, znacznie częściej przepływ następuje w sytuacjach związanych z pracą niż w czasie wolnym (Csikszentmihalyi, 2005). Dlatego też warto tworzyć warunki, żeby uzyskać ten stan (m. in. podejmować zadania o wysokim stopniu złożoności, całkowicie oddawać się wykonywanej czynności), bo człowiek jest wtedy najbardziej wydajny i może odczuwać dużą satysfakcję ze swojego życia zawodowego, a także innych zajęć np. uprawiania hobby. Inne spojrzenie na tę dziedzinę ma Martin Seligman (2006), który wprowadził do psychologii teorię sukcesu opierającą się na pojęciu stylu wyjaśniania, która głosi, że uzdolnienia, motywacja i optymizm determinują sukces ludzi w pracy (Seligman, 2006). Przy wykonywaniu wielu zawodów optymizm jest bardzo istotny, gdyż rodzi wytrwałość i pozwala podnieść się po doznanej porażce. Ważne jest to, aby na co dzień mieć optymistyczne podejście, ale trzeba czasem użyć też pesymizmu, aby realistycznie postrzegać swoje działania (Seligman, 2006). Odmienny punkt widzenia na to zagadnienie prezentuje Malcolm Gladwell (2009), który – wbrew wielu teoriom – twierdzi, iż wybitne sukcesy ludzi są produktem historii, społeczeństwa, sposobności i dziedzictwa kulturowego, a nie głównie ich „geniuszu”. Na pewno jest to stanowisko godne uwagi, ponieważ środowisko, w którym żyją ludzie, wpływa na nich każdego dnia. Jednakowoż trzeba pamiętać, że na zdobywanie osiągnięć ma wpływ wiele czynników, również te zależące wyłącznie od danej osoby.

Jak można było zaobserwować w powyższym artykule, sukcesu nie można przypisać jednoznacznie do konkretnej dziedziny, w której może się objawić, ani nie istnieje na jego zdobycie jeden sposób. Na pewno ważne w jego osiąganiu są czynniki zależne głównie od danej osoby, takie jak: jej podejście, charakter, osobowość, inteligencja i uzdolnienia. Chociaż nie można również zapominać o wpływie środowisko, uwarunkowań, a często zbiegów okoliczności, które mogą dane dokonanie znacznie przybliżyć, a czasem niestety uniemożliwić. Sądzę, że każda osoba powinna „wyrobić” swój własny klucz do sukcesu, poprzez badanie samej siebie, tego w jakich sytuacjach jest ona najbardziej wydajna, kreatywna i otwarta na nowe wyzwania. Na pewno każdy sukces wymaga dużej pracy i samodyscypliny, dlatego też myślę, że dobrze jest czasem wesprzeć się poprzez wypróbowanie różnych metod skutecznego działania zaproponowanych przez badaczy czy pasjonatów. Jestem przekonana, że podążając taką drogą każdy człowiek ma szansę na osiągnięcie sukcesu i szczęścia w swoim życiu.

Bibliografia:

Csikszentmihalyi, M. (2005). Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczania. Taszów: Moderator.
Gladwell, M. (2009). Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Jemielnik, J. (2017). Nauczanie. Sukces edukacyjny. Dzieło muzyczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Seligman, M. E. P. (2006). Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. Poznań: Media Rodzina.
Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne: historia, determinanty, zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Szymczak, M. (red.). (1981). Słownik języka polskiego t.3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.