Fenomen koncepcji „smart city”

autor: Weronika Mytlewska

Smart city to pojęcie, które na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci zdobywało coraz większą popularność i nowe znaczenia. Inteligentne miasto obecnie definiuje się jako przestrzeń zurbanizowaną, która działa poprzez inteligentne systemy bazujące na ICT (z ang. information and communication technologies), kreatywnie zaprojektowane i nowocześnie zorganizowane. „Inteligencja” miast jest opisywana poprzez ich zdolność do łączenia wszystkich dostępnych źródeł, aby efektywnie i bezproblemowo wypełniać stawiane przed nimi wymagania i cele. Ważnym założeniem inteligentnego miasta jest ułatwienie życia mieszkańcom poprzez cyfryzację w każdej możliwej dziedzinie. Ten artykuł ma na celu nakreślenie początków tego systemu, sposobu jego działania, a także pokazania największych ośrodków miejskich tego rodzaju i możliwości rozwoju Polski za jego pomocą.

Wracając do początków, pierwsze nawiązania do smart city w literaturze pojawiły się już pod koniec XX w. Wtedy wprowadzono pojęcie wirtualnego miasta – web or virtual city (Graham & Aurigi, 1997; za: Anthopoulos, 2017), które było pierwszą próbą wykorzystania potencjału internetu do tworzenia: marketingu miejskiego, nowego rodzaju elektronicznego świadczenia usług komunalnych oraz rozwoju lokalnych sieci między firmami. W tej samej publikacji (Graham & Aurigi, 1997; za: Anthopoulos, 2017) nawiązano do pojęcia „cyfrowego miasta” – digital city, który był bardziej społecznie dostępnym i dyskursowym miastem wirtualnym. Pierwsze wprowadzenie w życie pomysłu na miasto cyfrowe nastąpiła w Amsterdamie w 1994 r., jako rezultat wysiłków aktywistów, których celem było umożliwienie dialogu między społeczeństwem a politykami. To był sukces, jako że mieszkańcy stopniowo przyłączali się do tych działań, którym towarzyszyło też rozpowszechnienie używania internetu w mieście (Anthopoulos, 2017). Wysiłek podjęty u progu XXI w. zaprocentował w przyszłości i obecnie Amsterdam jest uznawany za jedno z najbardziej inteligentnych miast świata. Na przestrzeni kolejnych lat pojęcie smart city zyskiwało nowe znaczenia i było wprowadzane w kolejnych dużych ośrodkach miejskich na całym świecie. Warto teraz przyjrzeć się jakie są jego podstawowe zasady działania.

Przy rozważaniach na temat budowy inteligentnego miasta warto zwrócić uwagę na sześć kluczowych wymiarów składających się na jego koncepcję. Stawasz, Sikora-Fernandez, Turała (2012) wyróżnili następujące obszary:

– gospodarkę (smart economy) – miasta powinny wykazywać się wysoką produktywnością, klimatem innowacyjności oraz elastycznością rynku pracy;

– transport i komunikację (smart mobility) – dzięki sektorowi ITC miasto jest gigantyczną siecią powiązań o dużej szybkości łączących wszystkie zasoby miasta;

– środowisko (smart environment) – miasto inteligentne optymalizuje zużycie energii, między innymi przez wykorzystywanie źródeł energii odnawialnej, prowadzi działania zmniejszające emisję zanieczyszczeń do środowiska;

– ludzie (smart people) – mieszkańcy powinni występować jako inicjatorzy zmian w miastach, którzy przy odpowiednim wsparciu technicznym są w stanie zapobiegać nadmiernemu zużyciu energii oraz wpływać na ich rozwój;

– jakość życia (smart living) – inteligentne miasto gwarantuje swoim mieszkańcom przyjazne środowisko, a w szczególności: wysoki poziom bezpieczeństwa oraz szeroki dostęp do usług publicznych i infrastruktury technicznej;

– inteligentne zarządzanie (smart governance) – wypracowanie procedur wymagających współdziałania władz lokalnych i społeczeństwa przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii.

Zatem miasta, które można zdefiniować jako „inteligentne”, powinny dysponować kapitałem ludzkim i społecznym, nowoczesną infrastrukturą komunikacyjną, cechować się zrównoważonym rozwojem, a także zapewniać lepszą jakość życia swoim mieszkańcom. Należy jednakże przyjrzeć się bliżej, jak wygląda to od strony praktycznej w różnych częściach świata.

W raporcie z 2017 roku (Sumara, 2018) zbadano 500 miast pod kątem 19 kryteriów (tj.  poziom wykorzystania smartfonów w różnych dziedzinach, używania inteligentnych systemów w ruchu drogowym oraz stosowanie nowoczesnych technologii w zakresie konsumowania energii). Z nich wybrano 100 najbardziej inteligentnych miast. W opisywanym zestawieniu najwięcej można znaleźć miast europejskich, bo aż 57, natomiast na drugim miejscu uplasowały się szybko rozwijające się metropolie Azji w liczbie 18. Co do reszty kontynentów, można wyróżnić 14 smart cities w Ameryce Północnej, pięć w Ameryce Południowej, pięć w Australii i jedno w Afryce. Odnośnie charakteru inteligentnych miast na poszczególnych kontynentach to w Ameryce Pół. (szczególnie w USA) i Europie  technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) są postrzegane jako główny czynnik sukcesu. Natomiast w Australii podkreśla się rolę mediów cyfrowych, przemysłu kreatywnego oraz inicjatyw kulturalnych. Najwięcej inteligentnych miast istnieje w Niemczech, bo aż 10, natomiast na drugim miejscu znajduje się USA, które może pochwalić się siedmioma. Przechodząc już bezpośrednio do nazw ośrodków, które okazały się najbardziej smart, pierwsze miejsce zdobyła Kopenhaga, drugie Singapur, a trzecie Sztokholm. W tym raporcie możemy odnaleźć również Warszawę, jako jedyne zakwalifikowane polskie miasto, chociaż niestety dopiero na 89. miejscu.

Jak wynika z przytoczonego powyżej raportu w Polsce znajduje się niewiele inteligentnych miast. Programem, który ma to zmienić jest „Standaryzacja Polskiego Inteligentnego Miasta”. Dzięki tej inicjatywie ma nastąpić systemowe upowszechnienie rozwiązań smart city oraz ich pełna integracja na bazie cyfrowej platformy komunikacji społecznej dla miejskich technologii, usług i zasobów. Celem „Publicznej Platformy Inteligentnego Miasta” (PPIM) jest udostępnienie inteligentnej, łatwej w zarządzaniu i bezpiecznej infrastruktury, którą można skalować tak, aby obsługiwała miliardy urządzeń. Dzięki temu projektowi Polska ma szansę na dynamiczny rozwój nowych smart cities i polepszenie jakości życia jej mieszkańców.

Ciągłość procesów urbanizacyjnych powoduje, że obecnie około 55% ludności świata zamieszkuje miasta, a ich ilość ciągle wzrasta. Współczesne ośrodki miejskie powinny zapewniać sprawne świadczenie usług publicznych, aby eliminować brak komfortu wynikający z ich nadmiernego rozrostu. Toteż świetnym rozwiązaniem jest wprowadzenie koncepcji smart city do coraz większej liczby ośrodków miejskich, bo tylko w ten sposób mogą one sprostać intensywnemu rozwojowi społeczno-gospodarczemu i potrzebom współczesnego świata.

Bibliografia:

1. Anthopoulos, L. G. (2017). Understanding Smart Cities: A Tool for Smart Government or an Industrial Trick? Springer International Publishing
2. Stawasz, D., Sikora-Fernandez, D., Turała, M. (2012). Koncepcja smart city jako wyznacznik podejmowania decyzji związanych funkcjonowaniem i rozwojem miasta. Studia Informatica, nr 29, s. 97-101.
3. Sumara, A. TOP 20 Smart Cities: Najbardziej inteligentne miasta świata [2017], „inzynieria.com”, 01.02.2018 [dostęp: 20.10.2018], <https://inzynieria.com/wpis-branzy/rankingi/10/51189,top-20-smart-cities-najbardziej-inteligentne-miasta-swiata-2017>.